22 Aralık 2023 tarihinde Biden Yönetimi 14114 sayılı Başkanlık Kararnamesi (Executive Order) (“EO 14114“)’ni yayınladı. Bu EO 14114 ile özellikle teknoloji, savunma, inşaat, havacılık ve üretim sektörlerinde faaliyet gösteren firmaların bankalarla yürütmekte olduğu finansal işlemlerine yönelik kısıtlamalar getirildi.
Gerçekten de, EO 14114’ü takiben, gerek Amerika Birleşik Devletleri (“ABD”)’nde kurulmuş olan bankaların gerekse ABD dışındaki ülkelerde kurulmuş olan bankaların (Türk bankaları da dahil) müşterilerinden, Aralık 2023 öncesine oranla daha sık, müşterini tanı (know-your-customer) talep etmeye başladıklarını, müşterilerinin gerçekleştirdikleri işlemleri daha ayrıntılı incelediklerini ve ilave sorular sorduklarını gözlemlemekteyiz.
Bu sebeple, EA14114 ve etkileri hakkındaki değerlendirmelerimizi bu yazımız ile paylaşmak istedik. EO 14114’e ilişkin analizlerimizi aşağıda bulabilirsiniz.
****
EO 14114 esas olarak belirli işlemleri gerçekleştiren ABD kişisi olmayan finansal kuruluşların (Foreign Financial Institutions) (“FFI’lar“) ikincil yaptırımlar riskini arttırmakta ve belirli Rus mallarının ithalatına yönelik kısıtlamaları genişletmektedir.
- Kısıtlanan Faaliyetler
EO 14114’e göre, ABD Hazine Bakanlığı Yabancı Varlıkların Kontrolü Ofisi (“OFAC“) FFI’ların aşağıdaki işlemlere dahil olduğunu tespit ederse, FFI’ları ikincil yaptırımlara tabi tutabilir:
i) Rusya Federasyonu ekonomisinin teknoloji, savunma ve ilgili malzeme, inşaat, havacılık ve uzay veya imalat sektörlerinde faaliyet gösteren veya göstermiş olan yasaklı bir kişi[1] için veya onun adına önemli bir işlem gerçekleştirmiş veya işlemi kolaylaştırmış olması… veya
ii)…, Rusya’nın askeri-endüstriyel üssünü[2] içeren önemli bir işlem veya işlemlerin gerçekleştirilmesi veya kolaylaştırılması veya herhangi bir hizmetin sağlanması.
Yukarıdaki (i) bendinde yer alan işlemler, FFI’lar için—işleme SDN kişisi dahil olduğundan—zaten yasaktır. Yukarıdaki (ii) bendinde yer alan işlemler ise FFI’ları, SDN olmayan ve Rusya’nın “askeri-endüstriyel üssünü içeren” yani teknoloji, savunma, inşaat, havacılık ve imalat sektörlerinde faaliyet gösteren taraflarla yürüttükleri işlemlere ilişkin yaptırım risklerine maruz bırakmaktadır. Dolayısıyla (ii) bendi, (i) bendine kıyasla daha kapsamlıdır. Ayrıca, (i) ve (ii) bendinde yer alan yaptırım risklerinin doğması için herhangi bir ABD bağlantısı (US-nexus) ve kusur aranmamaktadır. Bir başka deyişle, EO 14114, bir yabancı bankanın ABD dışında meydana gelen işlemler bakımından, bankanın herhangi bir kusuru olmasa da yaptırımlara tabii tutulma riskini arttırmakta ve OFAC’a bu konuda yetki vermektedir.
- Yeni Yayınlanan Uyum Rehberi ve Risklerin Azaltılması
OFAC, 22 Aralık 2023 tarihinde EO 14114’e ilişkin bir Uyum Rehberi (Sanctions Advisory- Guidance for Foreign Financial Institutions on OFAC Sanctions Authorities Targeting Support to Russia’s Military-Industrial Base) yayınlamıştır. Uyum Rehberi, yaptırım risklerinin belirlenmesi ve ilgili kontrollerin uygulanmasına ilişkin FFI’lara yönlendirmeler yapmaktadır. Sonuç itibariyle bu yönlendirmeler bankaların müşterilerinden taleplerini şekillendirecektir.
Uyum Rehberine göre, bir FFI müşterisi ile gerçekleştirdiği işlemlerinde aşağıdakileri yapmalıdır:
- Yaptırım Risklerinin Belirlenmesi: FFI’lar, ilgili sektörlerde faaliyet gösteren müşterileri belirlemek için müşteri tabanlarını gözden geçirmelidir. (Bankalar bunu yaparken önümüzdeki süreçte, tarafınıza yani müşterilerine ilave sorular sorabilir.)
- Müşterilerin Bilgilendirilmesi: FFI’lar müşterilerine kendi bünyelerindeki hesaplarını, ilgili sektörlerde faaliyet gösteren yasaklı kişilerle işlem yürütmek veya Rusya’nın askeri-endüstriyel üssünü içeren herhangi bir faaliyet yürütmek için kullanamayacaklarına yönelik uyum beklentilerini iletmeli ve müşterilerin iş ortaklarını daha iyi analiz edebilmek için müşterilerine soru listeleri (questionnaire) göndermelidir. (Bu kapsamda, önümüzdeki süreçte, bankalarınız, tarafınıza, bankanın neden ABD hukuku ile bağlı olduğunu açıklayan bilgiler iletebilir; ilave soru listesi gönderebilir.)
- Riskin Azaltılması için Gereken Adımlar: FFI’lar, aşağıdakiler de dahil olmak üzere, müşteri durum tespiti (due diligence) ve kara para aklamayı önleme kontrollerini geliştirmelidir. Bu kapsamda FFI’lar:
-
- Yüksek riskli faaliyetlerde bulunan müşteriler veya iş ortakları için uygun önlemler almalılardır.
- Risk temelli bir yaklaşımla, müşterilerden ilgili sektörlerde faaliyet göstermediklerine veya Rusya’nın askeri-endüstri üssünü içeren herhangi bir işlem yapmadıklarına dair taahhütler almalılardır.
- Rusya’nın askeri-endüstri üssüne ilişkin riskleri, yaptırım risk değerlendirmelerine ve müşteri risk derecelendirme kriterlerine dahil etmelilerdir.
- Gerekli özeni göstererek olası yaptırımlar ve ihracat kontrolünden kaçınma konusunda proaktif soruşturmalar yürütmek için açık kaynaklı bilgileri ve geçmişte edinilen durum tespitlerini kullanmalılardır.
(Bu kapsamda, önümüzdeki süreçte, bankalarınızdan uyum programınızın bulunup bulunmadığına, risk analizi yapıp yapmadığınıza yönelik sorular sorabilir ve sizden yaptırımlarla uyum bakımından taahhütler talep edebilir.)
***
EO 14114 doğrultusunda, FFI’ların OFAC Uyum Rehberi’nde değinilen ilkeleri anlamaları ve bunları kendi uyum stratejilerine entegre etmeleri gerekmektedir.
Diğer tüm şirketlerin de önümüzdeki süreçte, FFI’ların, müşteri tanıma ve durum tespiti prosedürlerini yoğunlaştırmasını ve ihtiyatlı davranmak adına şüpheli buldukları işlemleri reddetmesini, müşteri tanıma prensibi çerçevesinde müşterilerin faaliyetlerini daha detaylı sorgulamasını, özellikle Rusya bölgesi ile yapılan işlemlerde bankalarca denetlemelerin artmasını beklemekteyiz.
[1] OFAC tarafından belirlenen Specially Designated National (“SDN”) Listesinde yer alan yasaklı kişilerdir. SDN listesine eklenen kişilerin, finansal sistem ile tüm bağlantısı kesilmekte ve malvarlıkları dondurulmaktadır. Bu kişilerle ticari ilişkiye giren veya herhangi bir şekilde bu kişilere değer transferi içeren bir işlemde bulunan tüm kişilerin de SDN listesine girme riski bulunmaktadır. Bu risk hiçbir ABD bağlantısı bulunmayan Türk kişileri için de mevcuttur.
[2] FAQ 1151 uyarınca Rusya’nın askeri-endüstriyel üssü, Rusya Federasyonu ekonomisinin teknoloji, savunma ve ilgili malzeme, inşaat, havacılık ve imalat sektörlerini içermektedir. Bu sektörlerin tanımları için FAQ 1126‘ya bakınız. Rusya’nın askeri-endüstriyel üssü, belirlenen kritik ürünlerin satışını, tedarikini veya transferini destekleyen kişi ve kuruluşları da içerebilir.
Av. Ayşe Nur Şanlı Kincal
New York ve İstanbul Barosu avukatıdır.
Av. Ayşe Gündoğdu
Bu yayın, yalnızca bilgi amaçlı genel bir bilgilendirme içermektedir. Hukuki mütalaa ya da görüş olarak değerlendirilemez. Her bir olaya özgü değerlendirme ayrıca yapılmalıdır.
Bu yayının tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Şanlı Hukuk’un ve ilgili avukatın yazılı izni alınmaksızın bu yayın kullanılamaz, kopyalanamaz, çoğaltılamaz, yayımlanamaz.